در این مطلب از مجموعه مطالب معرفی رشته‌های دانشگاهی مجله فرادرس، به رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی می‌پردازیم و سعی می‌کنیم تناسب آن با روحیات افراد، دروسی که برای موفقیت در این رشته باید در آنها پایه‌ای قوی داشته باشید، گرایش‌های آن، بازار کار و سایر موارد مرتبط را بررسی کنیم.
رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی مناسب چه کسانی است؟
در حال حاضر، دو رشته مستقل در مقطع کارشناسی، در حوزه صنایع غذایی، ارائه می‌شوند و دانشجو می‌پذیرند. رشته اول، با عنوان «علوم و صنایع غذایی» و کد ردیف رشته 40 شناخته می‌شود. این رشته در زیرگروه یک گروه آزمایشی تجربی قرار دارد و پذیرش آن به صورت کشوری است.
رشته دوم، با عنوان «علوم و مهندسی صنایع غذایی (کشاورزی)» و کد ردیف رشته 106، شناسایی می‌شود. این رشته در زیرگروه ۵ گروه آزمایشی تجربی قرار دارد و پذیرش آن به صورت قطبی است. در این نوشتار، هر دوی این رشته‌ها را معرفی می‌کنیم، هرچند، موضوع بحث آن، بیشتر بر رشته دوم، یعنی علوم و مهندسی صنایع غذایی است. لطفا به تشابه اسم رشته‌ها دقت کنید.
علوم و صنایع غذایی
رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی، یکی از شاخه‌های گروه کشاورزی است که هدف اصلی آن، تولید، برداشت و فراوری مواد خام گیاهی و دامی و حفظ کیفیت آنها تا رسیدن به دست مصرف‌کننده است. این رشته، سرشار از درس‌های حفظی و محاسباتی است که بیشتر آنها با زیست و شیمی مرتبط هستند و با دنیایی از اصطلاحات علمی و اسامی تخصصی سر و کار دارد که ورود به آن، نیازمند داشتن مهارت کافی در زبان انگلیسی است.
پس اگر:
حوصله ساعت‌های کاری طولانی در کارخانه‌ها را دارید.
به نکات ظریف بهداشتی، اهمیت می‌دهید.
به کار گروهی علاقمند هستید.
از توان جسمی مناسب برخوردارید.
به جزئیات، دقت می‌کنید.
حوصله محاسبات سنگین، یادگیری انواع نرم افزارها و طرز کار دستگاه‌های پیچیده آزمایشگاهی را دارید.
عاشق زیست و شیمی هستید.
در زبان انگلیسی، مهارت کافی را دارید.
رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی، به احتمال زیاد، انتخاب مناسبی برای شماست.
رشته مهندسی صنایع غذایی
کدام دروس دبیرستان در رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی بیشتر کاربرد دارند؟
همان‌طور که می‌دانید رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی (کشاورزی)، در زیرگروه 5 از گروه آزمایشی علوم تجربی قرار دارد. این زیرگروه، علاوه بر مهندسی صنایع غذایی، شامل رشته‌های گوناگونی است که در مقطع کارشناسی عبارتند از:
آموزش تربیت بدنی، اقتصاد کشاورزی، امنیت بین‌الملل، امنیت نرم، حفاظت اطلاعات، تربیت مروج سیاسی، ترویج و آموزش کشاورزی پایدار، پژوهشگری امنیت، ضد تروریسم، علوم دامی، علوم فنی امنیت، علوم و مهندسی باغبانی، علوم و مهندسی جنگل، علوم و مهندسی خاک، علوم و مهندسی شیلات، علوم و مهندسی محیط زیست، علوم ورزشی، کتابداری در شاخه پزشکی، مددکاری اجتماعی، مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، مربیگری عقیدتی، مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، مهندسی صنایع چوب و فراورده‌های سلولزی، مهندسی صنایع مبلمان، مهندسی طبیعت، مهندسی فضای سبز.
تولید مواد غذایی
رشته‌های زیرگروه ۵ علوم تجربی، در مقطع کاردانی عبارتند از:
امور اراضی، امور زراعی و باغی، تکنولوژی صنایع غذایی، تکنولوژی محیط زیست، تولید و فراوری خرما، تکنولوژی مرتع و آبخیزداری، تکنولوژی مواد غذایی، تولید و بهره‌برداری از گیاهان دارویی و معطر، تکنولوژی تولیدات گیاهی و علوم ورزشی.
گرایش‌های رشته مهندسی صنایع غذایی برای ادامه تحصیل چه هستند؟
رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی، پیش‌تر، به عنوان یکی از گرایش‌های مجموعه مهندسی کشاورزی، شناخته می‌شد. اما در سال‌های اخیر، به صورت یک رشته مستقل دانشگاهی عرضه می‌شود. در مقاطع تحصیلی بالاتر، این رشته، خود به گرایش‌های متنوع‌تری تقسیم می‌شود که در دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم و دانشگاه‌های علوم پزشکی، دانشجو می‌پذیرند. در مورد دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم، گرایش‌های رشته علوم و صنایع غذایی، در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا به صورت زیر دسته‌بندی می‌شوند:
مهندسی صنایع غذایی: دانش‌آموختگان این گرایش پرطرفدار، که اغلب با عنوان «مهندسان صنعت غذا» شناخته می‌شوند، در زمینه مدل‌سازی و بهینه‌سازی فرایندهای غذایی و تجهیزات صنایع غذایی، مهارت‌های فراوانی کسب می‌کنند.
زیست فناوری مواد غذایی: دانشجویان این گرایش، می‌آموزند که چگونه از تکنیک‌های زیست فناوری، در ایجاد بو و مزه و تغییر بافت مواد غذایی خام استفاده کنند. این گرایش، یکی از شاخه‌های نوین علوم و صنایع غذایی به شمار می‌رود.
فناوری مواد غذایی: دانش‌آموختگان این گرایش، در طراحی تجهیزات و ماشین‌های فراوری مواد غذایی و همچنین در برنامه‌ریزی و توسعه خطوط تولید و سامانه‌های صنایع غذایی، مهارت‌های لازم را کسب می‌کنند.
مهم‌ترین دروس دانشگاهی رشته مهندسی صنایع غذایی چه هستند؟
علاوه بر درس‌های پایه و عمومی که تقریباً بین همه رشته‌ها در مقطع کارشناسی یکسان است، رشته مهندسی صنایع غذایی، به عنوان یکی از شاخه‌های مهندسی شیمی، از یک سو و یکی از زیرگروه‌های مجموعه مهندسی کشاورزی، از سوی دیگر، دربرگیرنده درس‌های تخصصی این رشته است که مهم‌ترین آنها در جدول زیر، آورده شده‌اند.
بازار کار رشته مهندسی صنایع غذایی به چه صورت است؟
امروزه، با توجه به این تغییر سبک زندگی، کارخانه‌های متعددی در زمینه مواد غذایی تأسیس شده‌اند و تعداد آنها، همواره رو به افزایش است. این یعنی بازار کار علوم و مهندسی صنایع غذایی، رو به رشد است و برای دانش‌آموختگان این رشته می‌توان آینده مناسبی را پیش‌بینی کرد.
بازار کار مهندسی صنایع غذایی
توصیه می‌کنیم دانشجویان رشته مهندسی صنایع غذایی، در دوران تحصیل خود، با دانشجویان رشته‌های دیگر آموزشی، در ارتباط باشند. چنین تعاملی، دانشجویان را با پتانسیلی آشنا می‌کند که در دیگر رشته‌ها برای حل مسائل نهفته است. به بیان دیگر، به آنها یاد می‌دهد که از زاویه‌های مختلفی به یک موضوع نگاه کنند. این مهارت کلید حل بسیاری از مشکلات در حوزه‌های مختلف کاری است.برای ورود به بازار کار، علاوه بر آشنایی با مهارت‌های تخصصی رشته مورد نظر باید با سایر مهارت‌های فردی هم آشنایی داشته باشید. در حقیقت، این مهارت‌های فردی هستند که یک شخص را از میان رقبا متمایز می‌کنند و باعث موفقیت او در زمینه‌ها و موقعیت‌های شغلی می‌شوند.همان‌طور که از این فهرست پیداست، بهترین کشورها برای ادامه تحصیل در رشته علوم و صنایع غذایی شامل هلند، آمریکا، سوئد، فرانسه، انگلیس، سوییس و چین می‌شود. در بسیاری از کشورها، مهندسان صنایع غذایی، از درآمد خوبی برخوردارند و با تحصیل در این رشته دانشگاهی، حتی می‌توانید در برخی از کشورها، اقامت بگیرید.توجه داشته باشید که در بیشتر موارد، برای ادامه تحصیل در خارج از کشور، باید با زبان خارجی کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی آشنایی خوبی داشته باشید.
منبع : فرادرس
………………………………………………………………………………………………………………………………
مقاله 4
مختصات صنعت غذایی ایران
صنعت غذای ایران یکی از قدیمی‌ترین صنایع ایران است که به‌طور تاریخی عمدتا توسط بخش‌خصوصی اداره می‌شود و به همین علت نسبت به صنایع دیگر عمدتا دولتی کشور از درجه رقابت‌پذیری بالاتری برخوردار است. صنایع فعال در این حوزه خود را به جدیدترین تکنولوژی‌های روز دنیا برای رقابت سخت‌تر با رقبا مجهز ساخته‌اند.
اوج شتاب‌گیری تاسیس کارخانه‌های صنایع غذایی به شکل مدرن و امروزی آن مانند بسیاری دیگر از صنایع کشور به ورود موج تجددخواهی و گسترش شهرنشینی در ایران یعنی دوران پهلوی اول و دوم بازمی‌گردد، چراکه در این دوران روش‌های سنتی تولید غذا دیگر جوابگوی نیاز شهروندان نبوده و با الزامات زندگی شهری همخوانی نداشته است، از این‌رو گسترش مدرنیزاسیون در ایران سبب شد سرمایه‌گذاران با پیروی از الگوهای پیشرفته موجود در کشورهای غربی و با توجه به پتانسیل‌های بالای کشور در تولید محصولات کشاورزی اقدام به احداث کارخانه‌های صنایع غذایی در نقاط مختلف کشور کنند. گرچه احداث بسیاری از کارخانه‌های صنایع غذایی ایران که امروز هم در میان کارخانه‌های موفق و بزرگ کشور هستند به دهه‌های ۴۰ و ۵۰ بازمی‌گردد، اما در دهه‌های پس از انقلاب اسلامی به علت سیاست‌های در پیش گرفته‌شده با هدف استقلال و کاهش وابستگی به کشورهای غربی، واردات محصولات غذایی به کشور به‌طور گسترده‌ای محدود شد، کارخانه‌های صنایع غذایی بسیاری در این مدت در کشور تاسیس شدند و کارخانه‌های قبلی توانستند فعالیت خود را گسترش داده و علاوه بر رفع نیاز جمعیت رو به گسترش ایران، محصولات خود را به دیگر کشورها نیز صادر کنند. اما ادامه این سیاست و تمرکز بر بازار داخلی با هدف استقلال و قطع وابستگی به کشورهای خارجی و عدم توجه کافی به مقوله صادرات در سال‌های اخیر روند رو به رشد صنایع غذایی کشور را با چالش‌هایی همراه کرده که در ادامه بحث به آنها خواهیم پرداخت.
ظرفیت تولید صنایع غذایی ایران
با وجود این تجمیع آمارهای موجود در ارتباط با ظرفیت تولید در صنایع غذایی کشور گویای آن است که سرمایه‌گذاری در صنعت غذای ایران ظرفیتی حداقل ۱۵۰ میلیون‌تنی را برای این صنعت رقم زده است که متاسفانه به علت عدم برنامه‌ریزی و توجه به ظرفیت‌های تولید در بخش کشاورزی در کشور و میزان ضایعات موجود در این بخش، حدود نیمی از این ظرفیت بلااستفاده و خالی مانده است که به یکی از چالش‌های صنعت غذای ایران در طول سال‌های گذشته تبدیل شده و بر بهره‌وری این صنعت اشتغال‌زای کشور تاثیرگذار بوده است. تجربه کشورهای تولیدکننده و صادرکننده موادغذایی در دنیا نشان‌دهنده سرمایه‌گذاری و تمرکز این کشورها بر تقویت صنعت غذا با هدف افزایش بهره‌وری، تولید و صادرات محصولاتی با ارزش افزوده بالاتر بوده است. به‌عنوان مثال ترکیه با ترانزیت گسترده گندم از کشورهایی چون روسیه امروز به بزرگ‌ترین صادرکننده آرد دنیا تبدیل شده است، شیوه‌ای که با توجه به ظرفیت‌های تولیدی بالای ایجاد شده در کشور ما نیز می‌تواند از سوی سیاست‌گذاران با هدف استفاده حداکثری از ظرفیت‌های این صنعت و ایجاد بهره‌وری و اشتغال بالاتر مورد توجه قرار گیرد.
رشد ۵/ ۲برابری صادرات
با وجود ظرفیت‌های خالی بالا اما، صنایع غذایی ایران در سال‌های گذشته توانسته است رشد قابل‌توجهی را در صادرات تجربه کند، به‌طوری‌که ارزش صادرات این صنعت از یک میلیارد و ۲۴ میلیون دلار در سال ۱۳۸۷ با رشدی ۱۷۵درصدی به ۲میلیارد و ۸۲۴ میلیون دلار در سال ۱۳۹۶ صعود کرده که گویای افزایش بیش از ۵/ ۲برابری ارزش صادرات محصولات این صنعت است. نگاهی به آمارهای صادراتی گمرک ایران نشان‌دهنده آن است که فرآورده‌های لبنی، شیرینی و شکلات و بیسکویت، رب‌گوجه‌فرنگی، زعفران، آبمیوه و کنسانتره، خوراک دام، طیور و آبزیان و ماکارونی اغلب عمده‌ترین محصولات صادراتی صنعت غذای ایران در طول این دوره بوده است. محصولات صنایع غذایی ایران به بیش از ۱۲۰ کشور جهان صادر می‌شوند که کشورهای همسایه، آسیای میانه، حوزه خلیج‌فارس و کشورهای اروپایی چون اسپانیا، آلمان و لهستان از عمده مقاصد صادراتی محصولات این صنعت هستند.
اما نکته قابل‌توجه اینجا است که طبق آخرین آمار بیش از نیمی از صادرات محصولات کشاورزی و غذایی کشور به کشورهای عراق، افغانستان و امارات‌متحده‌عربی صورت می‌گیرد که نشان‌دهنده عدم موفقیت صنعت غذای ایران در گرفتن سهم بالاتر از بازار سایر کشورها و تمرکز بیش از اندازه بر بازارهای کشورهای همسایه است که پیش‌بینی می‌شود با توجه به بازگشت شرایط تحریمی به کشور شاهد ادامه تمرکز بر بازار کشورهای همسایه باشیم. در زمینه واردات اما همان‌طور که قبلا هم گفته شد، با توجه به سیاست‌های در پیش گرفته‌شده از سوی دولت واردات محصولات غذایی کشور عمدتا به کالاهای اساسی که تولید داخلی آنها تکافوی نیاز و مصرف داخلی را نمی‌دهد محدود شده است، به‌طوری‌که محصولاتی چون برنج، ذرت دامی، لوبیای سویا، گوشت، جو، کنجاله سویا و روغن نباتی در میان اقلام عمده وارداتی غذایی هستند که پس از بازگشت تحریم‌های اقتصادی در سال گذشته به واردات آنها دلار دولتی ۴۲۰۰تومانی تعلق گرفته است. طبق آخرین تحلیل مرکز ملی مطالعات راهبردی اتاق بازرگانی ایران از آمار واردات محصولات کشاورزی و غذایی کشور در سال گذشته بالغ بر ۲۰ میلیون و ۴۸۵ هزار تن محصولات کشاورزی و صنایع غذایی به ارزش ۱۰ میلیارد و ۸۴۱ میلیون دلار به کشور وارد شده که ۲۵ درصد واردات کشور را به خود اختصاص داده است. نکته اینجاست که بیش از ۹۰ درصد از ارزش واردات موادغذایی کشور به کالاهای اساسی ذرت، برنج، کنجاله دانه‌های روغنی، روغن نباتی، دانه سویا، جو و انواع میوه‌ها اختصاص داشته است. البته دولت ارز دولتی را برای واردات کالاهایی چون گوشت قرمز، کره، حبوبات و چای حذف کرده و این کالاها با ارز نیمایی به کشور وارد شوند.
امنیت غذا از نگاه شاخص‌های بین‌المللی
موضوع امنیت غذایی یکی از موضوعات مهم و استراتژیک است که بالاخص در دوران تحریم‌های اقتصادی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، به‌طوری‌که تامین کالاهای اساسی در زمان انقباض درآمدهای ارزی در اولویت برنامه‌های دولت قرار گرفته است. از شاخص‌های مهم بین‌المللی در بررسی امنیت غذایی شاخص جهانی امنیت غذایی (GFSI) است، شاخصی که در بررسی امنیت غذایی به مسائلی فراتر از گرسنگی نگاه می‌کند و علاوه بر در دسترس بودن موادغذایی، استطاعت‌پذیری و کیفیت محصولات را نیز مدنظر قرار می‌دهد؛ سه شاخصی که می‌توانند در شرایط تحریم‌های اقتصادی تحت‌تاثیر قرار گیرند. افزایش ناگهانی نرخ ارز در روزهای ابتدایی سال گذشته، کاهش قدرت خرید و تقاضا برای موادغذایی را در پی داشته است. طبق آخرین آمار بانک مرکزی ایران از بررسی بودجه خانوار شهری در ایران در سال ۱۳۹۵، سهم هزینه خوراک خانوار شهری از کل هزینه‌های خانوار شهری حدود ۲۳درصد بوده است که قطعا با توجه به میانگین افزایش بیش از صددرصدی قیمت محصولات غذایی و عدم افزایش درآمد خانوار به‌طور متناسب، سهم هزینه خوراک از کل هزینه‌های خانوار ایرانی نیز با افزایش بسیار چشمگیری مواجه شده است. این مساله نه‌تنها امنیت غذایی خانوار را با مخاطراتی مواجه کرده، بلکه صنعت غذای ایران را نیز با چالش کاهش تقاضا روبه‌رو کرده است. در دسترس بودن موادغذایی نیز از جمله شاخص‌های امنیت غذایی است که در دوره تحریم‌های اقتصادی و به واسطه عواملی چون قاچاق معکوس موادغذایی به خارج از مرزهای کشور و چالش‌های تامین مواد اولیه تولیدی با مخاطراتی روبه‌رو بود، مخاطراتی که غالب شدن بر آنها مستلزم اتخاذ سیاست‌های کلان اقتصادی با رویکردهایی بلندمدت و با در نظر گرفتن تمامی آثار و جوانب این سیاست‌هاست.
مزیت‌های رقابتی ایران
وجود منابع طبیعی غنی یکی از مهم‌ترین مزیت‌های رقابتی صنعت غذای ایران است؛ ۵۱ میلیون هکتار زمین قابل کشت، تنوع محصولات زراعی، باغی و شیلات، تنوع اقلیمی و نیروی کار جوان از جمله مزیت‌های غیرقابل انکار صنایع غذایی در کشور هستند. جمعیت درحال رشد ایران به‌خصوص در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ بازار مصرف بزرگ ۸۰ میلیون نفری را برای این صنعت ایجاد کرده است و وجود بازارهای بزرگ مصرف، چون کشور عراق که از بزرگ‌ترین واردکنندگان غذا در دنیاست، نیز بر جذابیت سرمایه‌گذاری در این صنعت تاثیرگذار بوده است. با وجود این، اما سرمایه‌گذاری خارجی در این صنعت متناسب با مزیت‌های رقابتی آن رشد نکرده است که علت عمده آن را می‌توان در ناکافی بودن امنیت سرمایه‌گذاری در کشور جست‌وجو کرد. ارزآوری بالای محصولات صنایع غذایی نسبت به ماده خام (محصولات کشاورزی)، دسترسی نسبتا آسان به تکنولوژی به‌دلیل سادگی و عدم حساسیت‌های نظامی حتی در دوران تحریم‌های اقتصادی، امکان توانمندسازی برخی از خطوط تولید و ماشین‌آلات در داخل کشور، بازار بزرگ و رو به گسترش حلال در جهان، قرار گرفتن کشور در مسیر پنج کریدور اصلی ترانزیت و حمل‌ونقل بین‌المللی، افزایش توجه نظام سیاسی کشور به مقوله صادرات غیرنفتی و تلاش در جهت تسهیل و گسترش آن، تغییر الگوهای غذایی جامعه با گسترش شهرنشینی و استقبال بیشتر مردم از محصولات صنایع غذایی و نیاز به سرمایه‌گذاری کمتر نسبت به صنایع دیگر تولیدی، از جمله مزایای نسبی صنایع غذایی کشورمان هستند. با وجود چنین مزایای نسبی اما ورود دولت به زنجیره تولید غذای کشور و ایجاد چالش‌هایی چون تغییر در مقررات تجاری و اعمال موانع غیرتعرفه‌ای برای واردات مواد اولیه صنعت، قیمت‌گذاری محصولات صنایع غذایی، عملکرد جزیره‌ای دستگاه‌های دولتی متولی امر غذا، اجرای قانون خرید تضمینی محصولات کشاورزی در کشور که به افزایش قیمت ماده خام مورد نیاز صنایع و در نهایت افزایش قیمت تمام‌شده تولیدی در صنعت غذا انجامیده است، عدم کنترل کافی بر آلودگی‌های موجود در محصولات کشاورزی به‌عنوان مواد اولیه تولیدی در صنعت غذا به لحاظ باقی‌مانده سموم و نیترات در این محصولات و شیوه‌های حمایتی نادرست از حلقه تولید محصولات کشاورزی زنجیره تولید غذا به نحوی که تعارض منافع ذی‌نفعان زنجیره را در پی داشته است، سبب شده صنایع غذایی ایران همچنان از جایگاه واقعی خود فاصله داشته باشد.
چالش‌های تحریم‌ها برای صنعت غذا
شاید بتوان اولین و مهم‌ترین اثر تورم بر صنعت غذای ایران را کاهش تقاضای محصولات این صنعت در پی افزایش تورم و کاهش قدرت خرید مردم برشمرد که تولیدکنندگان را ناگزیر از کاهش حاشیه سود خود برای حفظ بازارهای داخلی می‌سازد. چالش‌های مربوط به استفاده از خدمات بانکی بین‌المللی چون اعتبارات اسنادی و گشایش اعتبار نیز از دیگر مشکلات فعالان صنعت غذا در دوران تحریم‌های اقتصادی است که واردات مواد اولیه، ماشین‌آلات و تجهیزات تولید را با مشکل مواجه کرده است، چراکه فروشندگانی که حاضر به انجام مبادلات با تولیدکنندگان داخلی هستند از فروش مدت‌دار اجتناب کرده که این موضوع تولیدکنندگان را با مشکل نقدینگی مواجه کرده است. افزایش هزینه حمل مواد اولیه و تجهیزات تولید نیز از دیگر چالش‌های پیش روی تولیدکنندگان صنعت غذا در دوران تحریم‌هاست که افزایش بیش از پیش هزینه‌های تولید را در پی دارد، چراکه شرکت‌های کشتیرانی که در این شرایط حاضر به حمل محموله‌های غذایی به بنادر کشور هستند مبالغ بالاتری را از تامین‌کنندگان طلب می‌کنند. یکی دیگر از مهم‌ترین چالش‌های فعالان صنعت غذای ایران در دوران تحریم‌ها به مشکلات و موانع تامین ارز باز می‌گردد؛ بخشنامه‌های پی‌درپی ارزی، از تغییرات متعدد در لیست کالاهای مشمول ارز دولتی گرفته تا بخشنامه لزوم پرداخت مابه‌التفاوت نرخ ارز برای ترخیص کالاها از گمرکات کشور، که در نهایت به رسوب محصولات غذایی و در معرض فساد قرار گرفتن آنها در انبارهای گمرکات منجر شد و ایجاد سامانه نیما و پروسه طولانی تامین ارز در این سامانه، به چالش اصلی تولیدکنندگان برای تامین مواد اولیه تولیدی بدل شده است؛ بخشنامه‌های پی‌درپی که قدرت تصمیم‌گیری را حتی برای دوره زمانی کوتاه‌مدت از این فعالان اقتصادی سلب کرده است. بی‌ثباتی قیمت مواد اولیه تولیدی به علت عدم امکان بسته شدن قراردادهای بلندمدت خرید کالا نیز از جمله مواردی است که به نوسانات قیمتی مواد اولیه مورد نیاز تولیدکنندگان دامن زده است، چراکه فروشندگان در شرایط تحریمی به معاملات نقدی تمایل دارند.
منبع : روزنامه دنیای اقتصاد
